Świadczenia dla uczących się dzieci i młodzieży stanowią formę pomocy materialnej dla rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej i życiowej. Udzielanie tych świadczeń ma na celu wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów, słuchaczy i wychowanków, poprawę dostępności kształcenia na wyższych poziomach edukacji dla dzieci i młodzieży z uboższych środowisk. Świadczenia pomocy materialnej kierowane są do uczniów i słuchaczy pobierających naukę w różnych typach szkół, słuchaczy kolegiów nauczycielskich, nauczycielskich kolegiów języków obcych i kolegiów pracowników służb społecznych, a także wychowanków przebywających w ośrodkach umożliwiających realizację obowiązku szkolnego i obowiązk
Pomoc materialna dla uczniów, w obecnym jej kształcie, została uregulowana w ustawie o systemie oświaty nowelizacją z dnia 16 grudnia 2004 r. (Dz. U. z 2004 r. nr 281, poz. 2781), w dodanym rozdziale 8a, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2005 r., znowelizowanym ustawą z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy - Karta Nauczyciela oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2008 r. Nr 145, poz. 917).

1. Charakter pomocy materialnej.
Ustawodawca wyodrębnił dwa rodzaje pomocy materialnej: pomoc materialną o charakterze socjalnym i pomoc materialną o charakterze motywacyjnym.
Świadczeniami pomocy materialnej o charakterze socjalnym są:
a) stypendium szkolne,
b) zasiłek szkolny.

2. Podmioty uprawnione do korzystania z pomocy materialnej.
Prawo do pomocy materialnej o charakterze socjalnym przysługuje zamieszkałym na terenie Miasta Łodzi (bez względu na miejsce pobierania nauki):
1. uczniom szkół publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych dla młodzieży i dla dorosłych oraz słuchaczom kolegiów nauczycielskich, nauczycielskich kolegiów języków obcych lub kolegiów pracowników służb społecznych - do czasu ukończenia kształcenia, nie dłużej jednak niż do dnia ukończenia 24 roku życia;
2. wychowankom publicznych i niepublicznych ośrodków umożliwiających dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami, realizację odpowiednio - obowiązku szkolnego i obowiązku nauki - do czasu ukończenia realizacji obowiązku nauki;
3. uczniom szkół niepublicznych nieposiadających uprawnień szkół publicznych dla młodzieży i dla dorosłych - do czasu ukończenia realizacji obowiązku nauki.
Pod pojęciem miejsca zamieszkania ucznia pozostającego pod władzą rodzicielską (małoletniego) należy rozumieć miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej .

3. Procedura udzielania stypendium szkolnego.
a) Kryterium dochodowe.
Podstawową przesłanką otrzymania przez ucznia stypendium szkolnego jest trudna sytuacja materialna, w jakiej ten uczeń się znajduje, wynikająca z niskich dochodów na osobę w rodzinie, w szczególności gdy w rodzinie tej występuje: bezrobocie, niepełnosprawność, ciężka lub długotrwała choroba, wielodzietność, brak umiejętności wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych, alkoholizm lub narkomania, a także gdy rodzina jest niepełna lub wystąpiło zdarzenie losowe.
Miesięczna wysokość dochodu na osobę w rodzinie ucznia uprawniająca do ubiegania się o stypendium szkolne  nie może być większa niż kwota 514 złotych netto.
Miesięczna wysokość dochodu rodziny ucznia ubiegającego się o przyznanie stypendium szkolnego jest ustalana na zasadach określonych w art. 8 ust. 3 - 13 ustawy o pomocy społecznej.
Do dochodu nie wlicza się świadczeń pomocy materialnej, o których mowa w art. 90c ust. 2 i 3 ustawy o systemie oświaty, czyli otrzymywanej pomocy materialnej o charakterze socjalnym: stypendium szkolnego, zasiłku szkolnego oraz o charakterze motywacyjnym: stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe, stypendium Prezesa Rady Ministrów, stypendium ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego.
b) Wniosek albo postępowanie z urzędu.
Stypendium szkolne przyznawane jest na wniosek lub z urzędu. Wniosek o przyznanie stypendium mogą złożyć:
• rodzice,
• opiekunowie prawni uczniów,
• pełnoletni uczniowie,
• dyrektorzy szkół, kolegiów lub ośrodków.

Ustawodawca dopuszcza także możliwość wszczęcia postępowania w przedmiocie przyznania stypendium szkolnego z urzędu. Prowadzenie postępowania z własnej inicjatywy organu orzekającego w sprawie stypendium szkolnego, jak również możliwość złożenia wniosku przez dyrektora szkoły daje szansę uzyskania pomocy tym uczniom, których rodziny nie podjęły odpowiednich kroków w celu uzyskania świadczenia.
c) Termin ubiegania się o stypendium szkolne.
Wniosek o przyznanie stypendium szkolnego składa się do dnia 15 września danego roku szkolnego, a w przypadku słuchaczy kolegiów - do dnia 15 października danego roku szkolnego.
W uzasadnionych przypadkach, wniosek o przyznanie stypendium szkolnego może być złożony po upływie określonego wyżej terminu. Prawodawca stworzył w ten sposób możliwość wystąpienia z wnioskiem o przyznanie stypendium szkolnego także po dniu 15 września lub15 października danego roku szkolnego. Złożenie wniosku po terminie dopuszczalne jest tylko i wyłącznie w sytuacji gdy jego wcześniejsze złożenie nie było możliwe.
Wniosek złożony po terminie musi zawierać uzasadnienie dla wystąpienia z nim po terminie. W uzasadnieniu tym wnioskodawca jest zobowiązany wykazać, że uchybienie terminowi nastąpiło bez jego winy.
d) Miejsce złożenia wniosku.
Uprawnieni do ubiegania się o przyznanie stypendium szkolnego, pobierający naukę w placówkach publicznych oraz niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych lub ich rodzice bądź opiekunowie prawni  składają wnioski, w wyżej wymienionych terminach, wyłącznie w siedzibie Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Białobrzegach przy ul. Reymonta 11 , pokój  nr 5.

5. Obowiązek informacyjny wnioskodawcy.
Rodzice albo prawni opiekunowie ucznia otrzymującego stypendium szkolne są obowiązani niezwłocznie powiadomić tut. Ośrodek o wystąpieniu wszelkich przyczyn, które mają wpływ na przyznanie stypendium. Taki sam obowiązek spoczywa na pełnoletnim uczniu, jak również na dyrektorze szkoły, kolegium lub ośrodka, w przypadku gdy dyrektor poweźmie informację o ustaniu przyczyn, które stanowiły podstawę przyznania stypendium.
Stypendium szkolne wstrzymuje się albo cofa w przypadku ustania przyczyn, które stanowiły podstawę przyznania stypendium szkolnego. Należności z tytułu nienależnie pobranego stypendium podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

4. Procedura udzielania zasiłku szkolnego.
a) Podmioty uprawnione.
Zasiłek szkolny może być przyznany uczniowi znajdującemu się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej z powodu zdarzenia losowego.
b) Formy udzielania zasiłku szkolnego.

Zasiłek szkolny może być przyznany w formie:
1. świadczenia pieniężnego na pokrycie wydatków związanych z procesem edukacyjnym lub
2. pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym.
c) Wysokość zasiłku szkolnego.
Wysokość zasiłku szkolnego nie może przekroczyć jednorazowo kwoty stanowiącej pięciokrotność kwoty zasiłku rodzinnego, przysługującego na dziecko w wieku powyżej 5 lat do ukończenia 18 lat, określonego w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych . Wysokość zasiłku szkolnego przyznanego na rzecz konkretnego wnioskodawcy uzależniona jest od charakteru zdarzenia losowego uzasadniającego przyznanie pomocy w tej formie.
d) Częstotliwość przyznawania zasiłku szkolnego.
Zasiłek szkolny może być przyznany raz lub kilka razy w roku, niezależnie od otrzymywanego stypendium szkolnego.
e) Termin ubiegania się o zasiłek szkolny.
Z uwagi na jego funkcję - środka doraźnej pomocy w sytuacji losowej - ograniczono termin ubiegania się o zasiłek szkolny do dwóch miesięcy od wystąpienia zdarzenia uzasadniającego jego przyznanie.
f) Okoliczności uzasadniające ubieganie się o zasiłek szkolny.
Zasiłek szkolny stanowi pomoc incydentalną, nadzwyczajną inną niż stypendium szkolne. Podstawową okolicznością uzasadniającą ubieganie się o świadczenie w postaci zasiłku szkolnego jest wystąpienia zdarzenia losowego. „Zdarzeniem losowym", kwalifikowanym do przyznania zasiłku szkolnego jest zdarzenie „zależne od losu - kolei, wydarzeń życia", tj. wszystko co dzieje się wokół nas, m.in. każde zdarzenie niezależne od woli człowieka: nagła, zagrażająca normalnemu funkcjonowaniu osób i rodzin sytuacja. Zdarzeniami losowymi dającymi podstawę do przyznania zasiłku są:
• śmierć rodziców lub opiekunów prawnych;
• klęska żywiołowa;
• pożar, włamanie lub zalanie mieszkania;
• inne okoliczności powodujące przejściowo trudną sytuację ucznia.
Wskazane powyżej wyliczenie ma charakter wyłącznie przykładowy. Ma ono zobrazować jakie okoliczności pozwalają na wystąpienie z wnioskiem o przyznanie zasiłku szkolnego i nie można go traktować jako katalogu zamkniętego.
g) Wniosek albo postępowanie z urzędu.
Zasiłek szkolny przyznawany jest na wniosek lub z urzędu. Wniosek o przyznanie zasiłku mogą złożyć:
• rodzice,
• opiekunowie prawni uczniów,
• pełnoletni uczniowie,
• dyrektorzy szkół, kolegiów lub ośrodków.

Ustawodawca dopuszcza także możliwość wszczęcia postępowania w przedmiocie przyznania zasiłku szkolnego z urzędu. Prowadzenie postępowania z własnej inicjatywy organu orzekającego w sprawie zasiłku szkolnego, jak również możliwość złożenia wniosku przez dyrektora szkoły daje szansę uzyskania pomocy tym uczniom, których rodziny nie podjęły odpowiednich kroków w celu uzyskania świadczenia.